طرح آمایش امید
" طرح ملی آمایش امید "
جمعیت به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت، نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده کشور ایفا می‌کند. با توجه به روند کاهش نرخ باروری در سال‌های اخیر و لزوم حفظ پویایی جمعیت و برخورداری از مزیت جمعیت جوان، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای اجرای سیاست‌های کلان نظام، از جمله «سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳»، «قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب ۱۴۰۰» و «ماده 81 برنامه هفتم پیشرفت کشور» و همچنین با عنایت به تأکید رئیس محترم دولت وفاق ملی بر اجرای سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری و تحقق اهداف برنامه هفتم پیشرفت، اقدام به طراحی برنامه‌ای جامع با عنوان «طرح ملی آمایش امید» جهت افزایش نرخ باروری کل (TFR) تا دستیابی به ۲.۵ تا سال ۱۴۰۷ نموده است. این طرح، با تکیه بر تحلیل دقیق شاخص‌های جمعیتی و هدف‌گذاری کمی، نقشه راهی عملیاتی برای تحقق نرخ باروری مطلوب در کشور ارائه می‌دهد.
در این برنامه دانشگاه‌های علوم پزشکی شامل شبکه‌های بهداشتی کشور، مراکز بهداشت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت، به عنوان بازوهای اجرایی اصلی، نقشی کلیدی در دستیابی به اهداف تعیین‌شده ایفا می‌کنند که در طول دهه‌های گذشته، به‌ویژه در کنترل و ریشه‌کنی همه‌گیری‌ها و بیماری‌های واگیردار همچون کرونا، کارنامه‌ای درخشان از خود به جای گذاشته‌اند و امروز نیز به عنوان زیرساختی کارآمد در خدمت ارتقای سلامت مادر و کودک و حمایت از فرزندآوری قرار می‌گیرند. با تکیه بر این ظرفیت‌های ارزشمند، همراه با به‌کارگیری راهکارهای علمی و عملیاتی، امید است مسیر تحقق سیاست‌های کلی جمعیت هموار گردد.
هدف اختصاصی
افزایش نرخ باروری کل (TFR) به 2.5 تا پایان سال ۱۴۰۷
- نرخ باروری کلی(Total Fertility Rate - TFR): میانگین تعداد فرزندانی که یک زن در طول دوران باروری خود به دنیا می‌آورد.
اهداف فرعی
ü بهبود شاخص‌های مرتبط با جوانی جمعیت از جمله:
- کاهش فاصله بین ازدواج و فرزندآوری
- کاهش فاصله بین موالید
- افزایش تعداد موالید در پنجه‌های سنی مطلوب
- افزایش شناسایی زوجین نابارور
- کاهش آمار سزارین هر سال 5 درصد
- کاهش سزارین نخست زا
ü افزایش موالید حاصل از مشاوره فرزندآوری توسط ارائه دهندگان خدمت
ü توانمندسازی مدیران جهت اتخاذ رویکرد و برنامه های مناسب برای دستیابی به نرخ باروری کلی 2.5 در جمعیت تحت پوشش شهرستان و دانشگاه
ü توانمندسازی ارائه دهندگان خدمت جهت شناسایی مخاطبان و اولویت بندی اقدامات
ü کاهش مرگ و میر مادران به زیر 18 در 100000 هزار تولد زنده
ü کاهش مرگ و میر نوزادان تا8.28 در 1000 تولد زنده
ü کاهش مرگ و میر کودکان ۱ تا ۵۹ ماهه تا 6.22 در 1000 تولد زنده
رویکردهای برنامه آمایش امید شامل:
1) حل مسئله مبتنی بر زیست‌بوم و تحلیل شاخص‌های جمعیت: برنامه با رویکرد منطقه‌محور اجرا می‌شود و متناسب با شرایط جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی هر منطقه می بایست راهکارهای اجرایی درنظر گرفته شود.
2) حل مسئله بر اساس شرایط فرهنگی منطقه:
مداخلات و سیاست‌های اجرایی، متناسب با باورها، ارزش‌ها و سبک زندگی مردم هر منطقه طراحی و اجرا می‌شود تا بیشترین اثربخشی را در افزایش نرخ باروری داشته باشد.
3) تمرکز ویژه بر مشاوره فرزندآوری منجر به موالید:
ارائه مشاوره‌های تخصصی در حوزه فرزندآوری، انتخاب آگاهانه گروه هدف مشاوره فرزندآوری، ترویج سبک زندگی سالم و کاهش موانع ذهنی و عملی خانواده‌ها برای فرزندآوری، از ارکان اصلی این طرح است.
4) اخذ مشارکت مردمی و افزایش آگاهی عمومی:
برنامه بر تقویت نقش‌آفرینی مردم، سفیران سلامت، گروه‌های داوطلب، خیرین و سازمان‌های مردم‌نهاد تأکید دارد و از ظرفیت‌های اجتماعی برای ارتقای فرهنگ فرزندآوری استفاده می‌کند.
5) حفظ سلامت مادر و کودک:
در اجرای برنامه مهم ترین اصل سلامت مادر می باشد و دسترسی خانواده‌ها به خدمات بهداشتی و مراقبتی مورد توجه قرار می‌گیرد تا روند فرزندآوری در کنار حفظ سلامت مادران و کودکان دنبال شود.
6) هم‌افزایی با سایر نهادها و دستگاه‌ها:
تحقق اهداف جمعیتی کشور نیازمند همکاری و هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف ازجمله استانداری، فرمانداری، سازمان تبلیغات اسلامی،ائمه جمعه، بسیج، سپاه، شهرداری‌ها، صداوسیما، آموزش‌وپرورش و سایر نهادها و دستگاه های مرتبط است. این برنامه با تعامل بین‌بخشی، اقدامات اجرایی را در سطح ملی و استانی هم‌راستا خواهد کرد.